Bürokratik Teşkilatın Esasları

            Bu yazı Max Weber’in, "Bürokratik Teşkilâtın Esasları: îdeal Bürokrasi Tipinin Tesisi" adlı eserinden özetlenmiştir. 

        Eserde Max Weber ideal bürokratik örgütlenmeyi ele almaktadır. Weber’in öngördüğü bürokratik teşkilat halen geçerliliğini korumaktadır. Memurun iş güvencesi, liyakat, hiyerarşik yapılanma ve hukukilik gibi konulardan bahseden Weber günümüz bürokrasisinin temel ilkelerini belirlemiştir.

            İdari teşkilat kanun ile yetkileri belirlenmiş resmi bir örgüttür. Örgüt sürekli belli bir dönem için değil sürekli olarak kurulmuştur. Bu örgüt hiyerarşik bir yapıdadır. Üstün astı denetleme yetkisi vardır. Memurlar belli kurallar çerçevesinde hareket ederler ve eğitimleri ölçüsündeki kadrolara tayin olurlar. Memurun özel mülkiyet ve yaşantısı ile iş yaşantısı tamamıyla birbirinden ayrılmıştır. Görev icabı kullandıkları devlet kaynaklarına karşı sorumludurlar ve hesap vermek zorunluluğu vardır.  Memur bulunduğu makamın geçiciliğinin farkında olmalıdır. Makam memura bir mülk, unvan gibi verilmez. İş güvencesi gibi konular ise memurun görevini nesnel ve bağımsız olarak yerine getirebilmesi için verilir. Tüm idari işlemlerin yazılı olması esastır.

       

Kamu Etiği Açısından İdeal Bürokrasi Kuramı

Maximilian Weber ideal tip bürokrasi kavramı ile olması gereken en iyi bürokrasi ya da arzulanan ulaşılmaya çalışan bürokrasi kavramlarını değil daha çok belli koşullar altında ve pratikte görülmeyen teorik bir bürokrasi kuramını anlatmıştır (Sevgi, 2012, s. 1).

            Weber’in ideal bürokrasi yasalara ve rasyonelliğe vurgu yapar. Kamu görevlilerinin yetki ve sorumlulukları yasalar ile belirtilmiş olmalıdır. Bu yasalar sayesinde kamu görevlisi emirleri yerine getiren bir kapı kulundan kamu hizmeti yapan bir görevliye dönüşmüş olur (Dursun, 2012, s. 143). Kamu görevlilerinin yasalara uygun davranması hem hukuki hem de etik bir zorunluluktur (Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri, 2005). Böylece hizmetinde esas alacağı bir kamu yararı kavramı doğmuş olur. Kamu yararına uygun davranmak ise kamu etiğinin başlıca kaynağını oluşturur (Uluğ, 2009, s. 10).  

Network Governance İle POSDCoRB

            Son yirmi yılda yönetim ve örgüt kuramında policy networks ya da network governance kavramları ortaya çıkmıştır. Türkçe yazında ise genelde ağ yönetişimi ismi kullanılmaktadır.

            Ağ yaklaşımını klasik yönetim anlayışından ayıran en önemli fark hiyerarşik yapısıdır. Klasik yapı en alttan en üstte doğru bir piramit şeklinde katı bir yapı ile en üst yöneticiye ulaşır. Orta veya alt seviyeden bir yönetici tepe yönetimi ile doğrudan ilişkisi kuramaz. Ağ yaklaşımında ise bu dikey yapı olabildiğince azaltılır. Yatay organizasyon şeması ile yöneticiler koordinatörlere dönüşür.

Dijitalleşen Kamu Kurumlarında Posdcorb Süreçlerinin Değişimi

            Posdcorb kavramı 1930’lu yıllarda kamu yönetimi alanında Luther Gulick tarafından hazırlanan raporda geçmiştir. Yönetim süreçlerinin baş harflerinden oluşturduğu bu kavram o zamandan günümüze kullanılmaktadır. Bu süreçler planlama, örgütleme, insan kaynakları, yönlendirme, koordinasyon, bilgi verme ve bütçelemedir. Günümüzde halen geçerli bu kavramların zamanla kullanım şekilleri değişmiştir.

İş Süreçlerinde Elektronik Belge Yönetim Sistemi Kullanımı Öncesi Ve Sonrası

            Ebys öncesi belgenin oluşturulması paraflanması imzaya götürülmesi imzalanması ve postalanması gibi süreçler uzun zaman alırken EBYS sayesinde artık saniyeler içinde yapılmaktadır. 7 gün 24 saat gelen belgeler incelenmekte ve belge oluşturulmaktadır. Ayrıca belgelerin gizliliğinin korunması da eski sisteme göre daha az kişi belgeleri gördüğünden daha güvenli hale gelmiştir. Belgelerin arşivlenmesi ve daha sonra çağrılması da kolaylaşmıştır. İmza için bekleme amire imzaya götürme gibi fiziksel durumdan ortadan kalkmıştır.

Elektronik Belge Yönetim Sistemi

Ebys kullanımı ile tüm belgelerin dijital ortamda daha hızlı, güvenilir ve düşük maliyetli olarak oluşturulması gönderilmesi ve saklanması amaçlandı. Birçok kamu kurumda da bu sisteme geçiş yapıldı. Bu yeni sistemin uygulayıcılar, yöneticiler ve devlet açısından farklı etkileri oldu.

Bürokrasiden Netokrasiye

    Devlet örgütlenmesi diğer birçok örgütten daha büyüktür. Devletlerin kuruluşundan bu yana devleti yönetenler çeşitli araçlar kullanmıştır. Bu araçlar bütünü bürokrasidir. Bürokrasinin bir takım kuralları ve usulleri vardır. Bu kural ve usuller işlerin düzenli ve adil olarak ilerlemesine olanak sağlar. Ancak teknoloji ve haberleşme sistemleri değiştikçe bu usul ve kurallar yetersiz ve yavaş kalmaktadır. İnternetin ortaya çıkması ile tüm kurumlar zaman farkı olmaksızın aynı anda birbiri ile bağlantı kurabilmektedir. Artık kâğıt işlerinin yerini sanal formlar almıştır. Bu dönüşümü verimli bir şekilde kullanarak devlet bürokrasisine adapte edildiğinde bürokrasi yerine  netokrasi kavramına geçilmiş olacaktır.